Đền thờ Thánh mẫu Liễu Hạnh ở Đèo Ngang (Quảng Bình cũ) không chỉ lưu giữ sự tích riêng mà còn là biểu tượng của tín ngưỡng Mẫu Liễu Hạnh trong đời sống tâm linh của người Việt.
Nằm ẩn mình trên sườn núi, cách quốc lộ 1A khoảng 2km về phía Nam, Đền thờ Thánh mẫu Liễu Hạnh là một điểm đến tâm linh nổi tiếng. Từ đỉnh Đèo Ngang, du khách đi theo quốc lộ 1A, rẽ trái vào con đường mòn khoảng 500m sẽ đến được ngôi đền linh thiêng này.
Đền tọa lạc dưới chân núi Đèo Ngang, trên một khu đất bằng phẳng sát đường thiên lý Bắc – Nam xưa. Phía sau là dãy Hoành Sơn hùng vĩ, trước mặt là hồ nước ngọt thơ mộng của xã Quảng Đông. Mặt đền hướng về phía Nam, nơi biển trời giao hòa.
Đền thờ Liễu Hạnh dưới chân Đèo Ngang (Quảng Bình)
Tôn thờ nữ thần, thờ Mẫu là nét tín ngưỡng phổ biến trong văn hóa Việt Nam và một số dân tộc anh em, phản ánh một chiều sâu lịch sử và xã hội.
Nét đẹp văn hóa truyền thống Việt Nam thể hiện rõ trong việc tôn vinh phụ nữ, coi trọng vai trò người mẹ, người vợ. Điều này đã tạo nền tảng vững chắc, cả về tinh thần và xã hội, cho tục thờ nữ thần, các bà mẹ, các Mẫu, một tục lệ bắt nguồn từ thời Văn Lang, Âu Lạc và vẫn được lưu giữ đến ngày nay. Đây chính là minh chứng cho tín ngưỡng thờ thần của người Việt cổ, thể hiện sự tôn kính và lòng biết ơn đối với những vị thần nữ linh thiêng.
Sự tích thánh mẫu Liễu Hạnh
Nằm ẩn mình trên Đèo Ngang, Quảng Bình, đền thờ Thánh mẫu Liễu Hạnh không chỉ lưu giữ những câu chuyện riêng biệt mà còn là biểu tượng tâm linh thiêng liêng, phản ánh sâu sắc tín ngưỡng Mẫu của người Việt.
Thánh mẫu Liễu Hanh
Truyền thuyết kể rằng, trên Thiên Đình, Ngọc Hoàng có cô con gái tên Liễu Hạnh, tính tình ngang bướng, không chịu theo khuôn phép. Dù Ngọc Hoàng hết lòng dạy bảo, cô vẫn chứng nào tật ấy, khiến Ngọc Hoàng vô cùng thất vọng. Không thể dung thứ con gái hư hỏng, Ngọc Hoàng quyết định trị tội, mong Liễu Hạnh tỉnh ngộ, làm gương cho muôn dân.
Mẫu Liễu Hạnh – Nàng tiên giáng trần: Chuyện kể về cuộc sống và sự tích của nàng tiên xinh đẹp.
Vì một lỗi lầm, Liễu Hạnh bị Ngọc Hoàng đày xuống trần gian trong ba năm. Hóa thân thành một thiếu nữ xinh đẹp, nàng dựng lều quán ngay chân núi Đèo Ngang, nơi con đường Thiên Lý Bắc – Nam vắt qua. Nơi rừng núi hoang vu, vắng vẻ, chưa từng có ai dám mở quán bởi sợ giặc cướp và thú dữ. Lều quán của Liễu Hạnh trở thành điểm dừng chân duy nhất cho khách bộ hành qua lại, mang đến sự đông đúc và nhộn nhịp cho vùng đất hoang sơ ấy.
Lên Đèo, ghé quán nghỉ chân, ai mà chẳng muốn. Huống chi nơi ấy còn có cô gái đẹp như tranh vẽ, ai mà cưỡng nổi?
Dù bị đày, Liễu Hạnh vẫn giữ nguyên bản tính ngạo mạn, thích trêu chọc người khác. Người qua quán ăn uống, nàng không màng đến. Nhưng nếu gặp chủ quán xinh đẹp, nàng lại giở trò cợt nhã, thậm chí dùng uy thế để làm điều bất chính. Bất kỳ ai dám cản trở, nàng đều ra tay trừng phạt, khiến họ phải trả giá đắt, thậm chí trở nên điên dại.
Thời Vua Lê Thái Tổ trị vì, lời đồn về cô gái đẹp mở quán ở Đèo Ngang lan nhanh như gió. Người ta xôn xao bàn tán, kẻ thì bảo nàng là võ sĩ tài ba, một mình địch nổi trăm người, kẻ lại cho rằng nàng là ả giang hồ lẳng lơ, chuyên quyến rũ trai trẻ và làm đủ thứ nghề bất chính. Thậm chí có người tin nàng là tiên nữ giáng trần thử lòng người phàm. Mỗi người một lời, khó lòng phân biệt thật giả. Nhưng chính những lời đồn thổi ấy lại thu hút vô số chàng trai từ khắp nơi, nô nức kéo đến Đèo Ngang, hi vọng được diện kiến cô chủ quán xinh đẹp.
Nghe tin về nàng công chúa tài sắc vẹn toàn, lòng Hoàng tử con vua Lê bỗng chốc dậy sóng. Cậu ta khao khát được gặp mặt nàng, nhưng biết tính cha nghiêm khắc, khó lòng cho phép việc náo động cả một phương. Hơn nữa, lời đồn về võ nghệ và phép thuật của nàng khiến Hoàng tử không khỏi e ngại.
Tuy nhiên, lòng ao ước và tò mò chiến thắng mọi sự dè dặt. Một hôm, Hoàng tử bí mật rời cung điện, đóng vai một nhà quý tộc trẻ tuổi, dẫn theo đoàn thị vệ cải trang. Sau hơn mười ngày đường, vượt qua Sông Lam và núi Nam Giới, Hoàng tử sắp đặt chân lên dãy đèo cao nhất, nơi nàng công chúa đang ẩn cư.
Biết Hoàng tử tìm đến, Thánh mẫu Liễu Hạnh nhận ra chàng trai ấy tầm thường, kiêu căng, dật lạc. Nàng không muốn gặp, bèn hóa phép thành cây đào tiên mọc ven đường, chỗ Hoàng tử nghỉ chân. Trên cây, quả chín mộng đỏ mọng như mời gọi. Hoàng tử tham lam, không kịp đợi sai khiến, vội vã trèo lên ngắt quả toan ăn.
Quả đào thơm ngon, sắp chạm môi Hoàng tử thì bỗng hoá mềm nhũn, thu nhỏ dần rồi biến mất không dấu vết. “Quả đào này có ma!” – thị vệ kinh hãi, khuyên chàng nên cẩn thận. Rùng mình nhưng Hoàng tử vẫn chưa hiểu ý nghĩa răn đe của Liễu Hạnh, chàng thúc giục phu cáng, tiếp tục hành trình nguy hiểm đến chân đèo.
Hoàng tử và thầy giáo đều sững sờ khi giáp mặt Mẫu Liễu Hạnh. Nhan sắc của nàng kiều diễm đúng như lời đồn, khiến Hoàng tử say đắm. Trong cung vua cha, chẳng ai sánh bằng nàng. Hoàng tử bí mật ra lệnh dừng chân tại quán, cùng đoàn tùy tùng ăn uống suốt buổi chiều. Khi hoàng hôn buông xuống, Hoàng tử bảo với chủ quán:
Trời đã khuya, đường xa tối tăm, chúng tôi muốn nghỉ lại đây một đêm. Mong người chủ nhà rộng lòng cho chúng tôi tá túc.
Nắm bắt tâm tư Hoàng tử, Liễu Hạnh khéo léo từ chối.
Công tử và các vị bớt chút thời gian, cách đây nửa dặm về phía Đông là làng xóm, nhà cửa sẵn sàng, dân phu phục dịch chu đáo. Hàng quán nơi đây chật chội, chỉ có mấy chị em là đàn bà con gái, sợ không tiện cho các vị.
Nữ chủ nhân yên tâm, chúng tôi chỉ cần một chỗ nhỏ trong quán để căng màn nghỉ ngơi. Chúng tôi sẽ không làm phiền gì đến người, xin hứa!
Tùy ý ngài đi.
Màn đêm buông xuống, tiếng côn trùng rả rích hòa cùng tiếng gió thổi vi vu. Sau bữa cơm tối, mọi người lục tục nghỉ ngơi, những phu cáng và lính hầu nằm la liệt giữa sân. Riêng Hoàng tử được hai thị vệ dựng trướng trong quán. Ánh trăng dịu dàng, gió mát rượi, Hoàng tử vẫn trò chuyện rôm rả với nữ chủ quán. Liễu Hạnh, với nụ cười rạng rỡ và lời nói ngọt ngào, khiến Hoàng tử say đắm, quên cả thời gian.
Lời hứa vụt bay theo cơn si mê, vẻ đạo mạo ban đầu tan biến, Hoàng tử trở nên lả lơi, vờn quanh Liễu Hạnh. Cô cự tuyệt, bỏ chạy vào buồng. Chàng theo đuổi, không màng sĩ diện, nhưng chỉ thấy bóng Liễu Hạnh biến mất, thay vào đó là một cô gái đẹp lạ mặt. Không chút nghi ngờ, Hoàng tử lại giở trò suồng sã. Nào ngờ, đó chính là một con khỉ cái, do nàng Liễu Hạnh hóa phép.
Tiếng rú kinh hoàng của Hoàng tử đánh thức giấc ngủ của bọn lính hầu. Khi họ tỉnh dậy, hình ảnh trước mắt khiến họ rùng mình: thay vì một cô gái xinh đẹp, Hoàng tử đang ôm chặt một con khỉ cái lông lá đầy người. Chưa kịp định thần, con khỉ biến thành một con rắn mang hoa, vươn mình lên kèo nhà, há miệng phun lửa phì phì rồi biến mất. Khi đèn được thắp lên, Hoàng tử đã ngã vật xuống, nằm mê man, mặt tái mét.
Hoàng tử đêm đó trở về kinh thành trong tâm trạng hỗn loạn, chẳng nhớ gì ngoài nụ cười gượng gạo. Ai hỏi, chàng đều lắc đầu, khiến Hoàng hậu cùng các phi tần bàng hoàng. Chuyện vi hành bất cẩn phải giấu kín, đồng thời Hoàng hậu mời gọi các danh y tài giỏi. Thế nhưng, các danh y đều bó tay trước căn bệnh bí ẩn của Hoàng tử. Cung đình rơi vào bế tắc, cuối cùng, một lời mách bảo vọng vào: “Hãy đến Thanh Hóa, cầu xin bùa phép của tám vị Kim Cang!” Liệu đó có phải là tia hy vọng mong manh duy nhất cho chàng Hoàng tử?
Theo lệnh vua, thị vệ gấp rút lên đường đến Thanh Hóa cầu xin bùa phép. May mắn thay, bệnh tình của Hoàng tử dần hồi phục. Sau khi sức khỏe ổn định, Hoàng tử thành tâm sám hối với vua cha, thú nhận mọi chuyện xảy ra với nữ chủ quán ở Đèo Ngang.
Thái Tổ long nhan đại nộ khi Hoàng tử bất chấp lệnh vua, bỏ phủ đi chơi, tự chuốc lấy thân tàn ma dại. Ngay lập tức, ngôi vị Thái tử bị phế bỏ, nhường chỗ cho người con thứ. Nhưng cơn giận của nhà vua chưa dừng lại. Trên đất nước ông trị vì, một nữ tử dám khinh thường phép nước, khiến lòng vua sục sôi. Ông lập tức ra lệnh cho quan trấn thủ xứ Nghệ tra xét lai lịch nữ chủ quán Đèo Ngang. Sau nhiều ngày tháng dò la, quan trấn thủ gửi sớ về tâu rằng đó là một nữ yêu, không rõ xuất xứ, chuyên bắt hồn đàn ông con trai. Không có phép thuật cao cường, khó lòng khuất phục yêu nữ này.
Nhà vua, tuyệt vọng trước sức mạnh của yêu quái, một lần nữa cầu viện đến các pháp sư, thầy phù thủy tài ba. Nhưng mọi nỗ lực đều trở nên vô ích. Liễu Hạnh, với phép thuật hắc ám, không chỉ chống lại mọi phép thuật mà còn cướp đoạt chúng, khiến các pháp sư phải quay về chịu tội. Vua đành trông cậy vào tám vị Kim Cang, những chiến binh bất khả chiến bại, lệnh cho họ phi thân vào Đèo Ngang, nơi yêu quái ẩn náu. Liễu Hạnh, cảm nhận được sự nguy hiểm, lập tức ra ứng chiến. Trận chiến ác liệt nổ ra, gió giật mưa dồn, cây đổ rạp, tám vị Kim Cang liều chết xông vào, vây chặt Đèo Ngang, quyết tâm tiêu diệt yêu quái.
Thánh mẫu Liễu Hạnh đáp trả bằng phép thuật, khiến cây rừng gãy đổ bật dậy, đất đá bay tung tóe. Tám vị Kim Cang không chịu thua, triệu tập bầy thú dữ nhe nanh múa vuốt lao vào tấn công. Nhưng Liễu Hạnh nhanh nhẹn bay lên cao, dùng phép thuật tiêu diệt sạch bầy thú hung hãn, thể hiện uy lực phi thường.
Trận chiến tại Đèo Ngang kéo dài suốt ba ngày đêm, biến nơi đây thành một bãi chiến trường rùng rợn và đầy khốc liệt. Mọi phép thuật được tung ra từ cả hai phía, nhưng thế trận vẫn giằng co quyết liệt. Khi tám vị Kim Cang nhận ra mình bất lực, họ bay lên trời khẩn cầu Phật Bà. Bà ném xuống một cái túi thần kỳ, và Liễu Hạnh sa lưới, bị nhốt chặt trong đó. Tám vị Kim Cang mang túi về kinh báo tiệp, vua tức tốc ra sân điện, mắt đầy vẻ nghi hoặc, hỏi:
– Người là ai?
Bệ hạ, thần là Ngọc Hoàng bị đày xuống trần, chọn Đèo Ngang làm nơi ẩn cư.
Là con ngọc Hoàng, sao ngươi lại dám gây họa cho dân chúng và hãm hại con ta?
Trừng trị những kẻ quấy rối phụ nữ và bắt nạt người yếu thế là hành động đúng đắn theo luật pháp, không vi phạm bất kỳ điều luật nào.
Nghe Liễu Hạnh tự xưng con gái Ngọc Hoàng, vua bớt giận. Thấy nàng ứng đối thông minh, vua càng vui lòng. Sau cuộc thẩm vấn, vua tha bổng Liễu Hạnh, chỉ dặn nàng đừng gây rối loạn và làm hại dân chúng.
Truyền thuyết về Công chúa Liễu Hạnh, một biểu tượng của sự công bằng, phản ánh niềm tin mãnh liệt và khát vọng về lẽ công minh của người dân. Từ chính những ước mơ ấy, câu chuyện thần kỳ về Liễu Hạnh ra đời, như một minh chứng cho sự tưởng tượng phong phú và tinh thần nhân văn của dân gian. Quá trình hình thành truyền thuyết về Đức Thánh Mẫu, giống như nhiều câu chuyện thần thoại khác, đi theo hai con đường: sự sáng tạo dân gian và quá trình dân gian hóa những tác giả, tác phẩm cụ thể. Điều này cho thấy sức mạnh của truyền thuyết trong việc phản ánh nguyện vọng và khát khao của con người.
Hình ảnh mẫu mực của Thánh mẫu Liễu Hạnh là tấm gương sáng, soi đường cho phụ nữ Việt Nam hướng tới, khẳng định vai trò quan trọng của họ trong xã hội.
Đền thờ thánh mẫu Liễu Hạnh
Đền thờ Thánh mẫu Liễu Hạnh uy nghi dưới chân núi đèo Ngang
Nằm ẩn mình trên Đèo Ngang, đền thờ Liễu Hạnh công chúa rộng 335m2 là một quần thể kiến trúc cổ kính. Từ đường thiên lý, du khách lần lượt đi qua cổng đền, bình phong, Tam quan, hai trụ đầu lân trước điện thờ, đến đền Tiền và đền Hậu.
Dù kiến trúc đền nhỏ nhắn, được xây dựng bằng những vật liệu đơn sơ như đá, gạch, vôi, nhưng vẫn toát lên vẻ đẹp truyền thống Á Đông, giữ gìn hồn cốt văn hóa dân tộc. Cổng tam quan với bố cục đối xứng, cân đối, hài hòa thể hiện sự trung chính, ngay thẳng – ước mơ ngàn đời của con người. Đồng thời, lối kiến trúc cân xứng, đăng đối ấy còn tạo nên vẻ đẹp nghệ thuật, tăng thêm sự trang nghiêm cho cả công trình.
Đền thờ thánh mẫu Liễu Hạnh
Kiến trúc, hội họa, nghệ thuật ghép sành sứ trong ngôi đền thể hiện tài hoa của người xưa. Trang trí đền gắn liền với những ước mơ và quan niệm của xã hội phong kiến Việt Nam, cũng như cư dân văn minh nông nghiệp lúa nước phương Đông. Hình tượng Tứ Linh, tứ thủ, tứ quý, cùng những biểu tượng cúc hóa long, mai hóa long, tùng hóa long… là minh chứng cho điều đó.
Bố cục kiến trúc của đền Liễu Hạnh công chúa, được sắp xếp theo trục dọc từ thấp đến cao, cân đối và đăng đối, tạo nên vẻ uy nghi, trang nghiêm cho chốn thờ tự linh thiêng này.
Nằm trong quần thể di tích lịch sử – danh thắng Đèo Ngang (gồm Hoành Sơn Quan, lũy Hoàn Vương, đình Vĩnh Sơn, Hòn La…), Đền Liễu Hạnh công chúa là một địa điểm văn hóa giàu tiềm năng, góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội của tỉnh.
Nằm uy nghi trên đỉnh Đèo Ngang, đền thờ Liễu Hạnh công chúa không chỉ là một điểm thờ Mẫu linh thiêng của Quảng Bình mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa tín ngưỡng đặc sắc, thu hút đông đảo người dân thập phương về dâng hương, cầu an, góp phần bảo tồn và phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.
Đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh
Nằm ẩn mình trên đỉnh Đèo Ngang, đền thờ Liễu Hạnh công chúa là minh chứng sống động về tín ngưỡng thờ Mẫu Liễu Hạnh, lưu giữ nguyên vẹn kiến trúc truyền thống, tương tự như Phủ Giầy. Nơi đây, huyền thoại về nàng công chúa xinh đẹp và tài năng được lưu truyền qua bao thế hệ, gắn liền với lịch sử và văn hóa của vùng đất này. Với giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc độc đáo, đền Liễu Hạnh công chúa là di sản cần được gìn giữ, bảo tồn và phát huy.
Đền Thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh là địa điểm tâm linh thu hút du khách khi đến với Quảng Bình, mang đến những trải nghiệm ý nghĩa và thiêng liêng.
Đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh
Khám phá Quảng Bình trọn vẹn với tour du lịch hấp dẫn kết hợp hành hương Đền Thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh linh thiêng với vẻ đẹp hoang sơ của Vũng Chùa Đảo Yến và hùng vĩ của Đèo Ngang. Chuyến đi được dẫn dắt bởi hướng dẫn viên địa phương am hiểu văn hóa và lịch sử, mang đến những trải nghiệm khó quên.