Trên đường 20 Quyết Thắng, ở km 16+500 có một địa điểm mà ai đã từng tới Quảng Bình đều biết đó là hang Tám Cô.
Ngày 14-11-1972, máy bay B52 của địch đã rải thảm trên đường 20 Quyết Thắng, làm một tảng đá nặng trên 1000 tấn rơi xuống bịt kín cửa hang, nơi có 8 chiến sỹ thanh niên xung phong ở bên trong.
Điện chính ở Hang Tám Cô Quảng Bình
Sau 9 ngày nỗ lực ứng cứu không kết quả, cả 8 chiến sỹ thanh niên xung phong đã hy sinh anh dũng, để lại nỗi thương tiếc vô bờ nơi những người đồng chí đồng đội.
Ngày nay, bất cứ ai đi qua đường 20 Quyết Thắng đều dừng lại ở hang Tám Cô, thành kính thắp hương tưởng niệm các liệt sỹ.
Du khách thăm viếng dâng hương tại Hang Tám Cô
Đặc biệt trong mỗi dịp 27-7, hang Tám Cô lại càng trở nên ấm áp bởi khói hương của những người còn sống dành cho các anh các chị, những anh hùng liệt sỹ đã bỏ mình vì nước.
Trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ, đường 20 Quyết Thắng ở Quảng Bình là một trong những tuyến đường bị đánh phá ác liệt nhất.
Kẻ địch đã dội hàng ngàn tấn bom đạn xuống tuyến đường này nhằm chặt đứt một huyết mạch giao thông vận tải của ta, nhưng âm mưu đó đã thất bại trước ý chí kiên cường, lòng dũng cảm vô bờ bến của các chiến sỹ, thanh niên xung phong hoạt động trên tuyến đường này.
Khói sương mờ ảo càng làm khung cảnh Hang Tám Cô thêm huyền bí
Con đường 20 Quyết Thắng nay đã được trải nhựa khá bằng phẳng, nhưng vẫn còn đó những con dốc hun hút, những khúc cua tay áo bất chợt.
Hai bên đường thi thoảng còn sót lại những hố bom sâu hoắm, nhôm nham đất đá xám xịt như những vết sẹo trên thân thể đất nước.
Trở lại những cung đường ra trận năm xưa ký ức lại khơi gợi bao kỷ niệm của thời máu lửa.
Cái thời trận mạc bom đạn bề bề, tranh chấp, giành giật từng khắc, từng giây trong sinh tử, mất còn.
Thời gian lắng lại, đằm sâu càng hiểu hơn bao giờ hết về sự vĩ đại con đường Trường Sơn.
Khu vực hang đá ở Hang Tám Cô nơi các chiến sỹ đã anh dũng hy sinh
Nhà thơ Đỗ Trung Lai sau một chuyến viếng thăm đã xúc động viết:
Mấy mươi năm nằm trong đá núi
Mới được đưa ra nhìn mặt giời
Công binh vừa mở hang vừa khóc
Đá âm thầm đá toát mồ hôi …
Phút cuối cùng cũng xa lắm rồi
Đã trôi hun hút về cuối trời
Trôi về hóa thạch, về xương trắng
Rạch hồng hoang bỏng rát tên người
Cái vĩ đại ấy không chỉ là những con số, những kỳ vĩ lớn lao mà cái lớn lao hơn hết thảy đó là mạch máu giao thông ra tiền tuyến dẫn đến thắng lợi, non sông một dải vang khải hoàn ca.
Con đường ấy đã phải trải bằng xương, bằng thịt của hàng vạn người.
Trước cửa hang Tám Cô có cụm chuối rừng hai cây quấn bện vào nhau quanh năm xanh tốt, điều lạ, mỗi năm đều đặn nở ra tám nải không hơn không kém. Trong hang bạn có thể được chứng kiến những cặp tắc kè vờn trên kẽ đá và những tiếng điểm nhịp đều đều khi nắng sớm, chiều mưa, tắc kè… tắc kè…
Nghe như sắp về… sắp về… đều đặn tám tiếng. Những người dân quanh vùng còn cho biết mỗi ổ tắc kè đều có tám quả trứng tất cả đều tương ứng với con số tám (Tám Cô).
Và còn được nghe rất nhiều câu chuyện ly kỳ khác.
Dù câu chuyện có thêu hay không thêu dệt nên chăng nữa thì ai nấy đều hết thảy trân trọng về sự linh thiêng mất mát, như lẽ tự nhiên đã in đậm trong ký ức của mỗi người dân vùng Bố Trạch nghèo khó và cả những người qua đây thăm viếng.
Để rồi từ bao giờ đã trở thành một huyền thoại hết sức cao quí !