Là người sinh ra và lớn lên bên bờ biển Nhật Lệ hiền hòa, tôi đã quen với vị mặn của gió, vị mát của sóng, và cả cái nồng nàn của những món ăn được kết tinh từ biển cả. Giữa muôn vàn đặc sản phong phú của quê hương, có một món ăn mà mỗi lần nhắc tới, tôi lại bồi hồi nhớ về bếp lửa mẹ nấu, về mâm cơm chiều có tiếng sóng vỗ bên hiên nhà – đó là canh cá đuối nấu xương rồng, một món ngon dân dã mà đậm chất Đồng Hới, Quảng Bình.
Một món ăn lạ mà quen
Cá đuối – loại cá thân dẹt, thịt mềm, ngọt và thơm, vốn quen thuộc với ngư dân ven biển. Nhưng để kết hợp với xương rồng tai thỏ – loại cây gai góc tưởng như chỉ mọc để làm hàng rào chắn gió, thì có lẽ chỉ có người Quảng Bình mới nghĩ ra được món ăn độc đáo như vậy.
Ngày trước, khi còn nhỏ, tôi cứ thắc mắc sao mẹ lại nấu canh bằng… xương rồng. Bởi trong đầu con nít, xương rồng là thứ chẳng ăn được, toàn gai nhọn, đụng vào còn đau. Vậy mà, bằng cách sơ chế tỉ mỉ – lột vỏ, cạo sạch gai, rửa với muối nhiều lần cho bớt nhớt và chua – mẹ đã biến thứ cây tưởng chừng “chỉ để nhìn” thành nguyên liệu chính, làm nên vị chua thanh, lạ miệng cho bát canh cá đuối nóng hổi.
Vị biển nằm trong từng thìa canh
Cái hay của món canh cá đuối xương rồng là sự hài hòa khó tả giữa vị ngọt tự nhiên từ cá biển và vị chua thanh, giòn sần sật từ xương rồng. Không gắt như me, không gắt như sấu, cái chua của xương rồng nhẹ nhàng, như là dư vị của một cơn gió biển đầu hạ – dịu nhưng đủ để khiến người ăn phải xao lòng.
Canh được nấu đơn giản thôi – vài lát cá đuối tươi rói, xương rồng sơ chế kỹ, thêm chút gia vị mắm muối vừa đủ, nêm thêm hành ngò cho dậy mùi. Nhưng khi bưng ra, bát canh nóng hổi lại mang một hương vị rất riêng, rất “biển”, khiến bao thực khách phương xa phải ngạc nhiên và thích thú.
Cá đuối nấu xương rồng không cần cầu kỳ. Cái chính là sự tươi – cá phải được bắt ngay trong ngày, xương rồng phải là loại non vừa tới. Nước canh trong, nhẹ, không tanh, ăn đến đâu thấy mát ruột đến đó.
Món ăn của tình đất, tình người
Người Đồng Hới hay Quảng Bình nói chung, sống chan hòa, mộc mạc, món ăn cũng giống như con người – chân thành, không màu mè, nhưng ăn một lần là nhớ mãi. Tôi từng chứng kiến nhiều du khách đến đây, ban đầu e dè khi nghe cái tên “canh xương rồng”, nhưng sau khi thưởng thức thì đều xuýt xoa khen ngon, rồi còn hỏi cách nấu để mang hương vị đó về quê nhà.
Có lẽ, chính bởi sự lạ lẫm, độc đáo, mà canh cá đuối xương rồng trở thành một nét riêng của ẩm thực miền biển nơi đây – món ăn không chỉ làm ấm lòng người địa phương, mà còn mở ra cánh cửa kết nối với bạn bè phương xa.
Địa chỉ thưởng thức món canh “gai góc” đặc biệt
Ngày nay, du khách đến Đồng Hới có thể dễ dàng thưởng thức món canh cá đuối xương rồng tại nhiều nhà hàng hải sản địa phương, đặc biệt là các quán ăn ven sông Nhật Lệ hay khu vực biển Bảo Ninh. Tuy vậy, theo kinh nghiệm cá nhân, những quán nhỏ bình dân, nơi các bà, các mẹ tự tay nấu, mới giữ được đúng vị nhất. Vị của quê nhà, của tình người, của biển mặn và nắng gió.
Một chút lưu ý để thưởng thức trọn vẹn
Món canh này ngon nhất khi ăn nóng, dùng kèm với cơm trắng hoặc bún tươi.
Nếu bạn ăn lần đầu, đừng ngại vị hơi chua – đó là nét đặc trưng làm nên sự khác biệt.
Thử thêm vài món hải sản khác như mực hấp, ốc, ngao, cá nướng, đẻn biển… – bạn sẽ hiểu hơn về khẩu vị của người miền biển chúng tôi!
Canh cá đuối nấu xương rồng không chỉ là một món ăn – với tôi, đó là ký ức tuổi thơ, là mùi hương của biển chiều, là hình bóng mẹ bên bếp lửa đỏ lừ. Đó là món ăn bình dị nhưng chứa đựng cả tình đất, tình người và cả niềm tự hào về quê hương Quảng Bình.
Nếu có dịp ghé thăm du lịch Đồng Hới, tôi mong bạn đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức món canh đặc biệt này. Biết đâu, bạn cũng sẽ thấy lòng mình lắng lại giữa những vị mặn mà, dịu ngọt và rất đỗi chân thành – như chính con người nơi đây.